Of je nou een blog wilt schrijven, een gespreksverslag, sollicitatiebrief, advies voor het managementteam of een plan van aanpak voor je projectgroep… Ermee beginnen is voor veel professionals een struikelblok.

In mijn webinars en schrijftrainingen krijg ik van hen dan ook vaak de vraag hoe zij minder uitstellen en makkelijker beginnen met het schrijven van hun tekst. Ja oké, het schrijven van een ultrakort mailtje lukt vaak nog wel. Maar bij het bouwen van een heldere, begrijpelijke, aansprekende tekst van één A4 of langer komen de problemen.

Welke schrijftips zijn er om makkelijker met dit soort teksten te starten?

Waarom is het lastig te beginnen met schrijven?

Eerst even dit. Het schrijven van een langere tekst, laten we er eerlijk over zijn, is gewoon een zeer complexe hersenactiviteit. Het onderwerp is je bekend en de inhoud zit zelfs misschien al ergens in je hoofd. Maar om het dan ‘op papier’ te krijgen, is echt niet zo eenvoudig. Dichter Rutger Kopland beschreef dit verschijnsel als volgt:

“Veel mensen weten uit eigen ervaring hoe moeilijk het is iets op te schrijven. Iets waarvan je denkt: dat weet ik wel. Het zit in je hoofd, het ligt voor je gevoel helemaal klaar. Je kunt er zelfs gemakkelijk over praten. Het lijkt alleen nog maar een kwestie van een pen pakken en het staat er. Maar met die pen in de hand komen de problemen…”

En wat gebeurt er als we iets moeilijk vinden? Dan gaan we vermijden: “Neuh, liever niet, schrijven is niks voor mij. Ik bel wel!”. Of we stellen uit: “Nog éééven dit, nog éééven dat, morgen ga ik echt beginnen…”. Soms belanden we peinzend, piekerend en nagelbijtend achter een leeg computerscherm: “Ehm… waar zal ik beginnen?”. En vaak beginnen we uiteindelijk driftig ‘in het wilde weg’ te typen aan een tekst die langer en langer wordt en waarbij we uiteindelijk verzuipen in vele ongestructureerde associaties met een continue onrust van: “Nee, ’t is ‘m nog niet…”.

Hoe komt dit vastlopen?

Hoe komt het toch dat professionals vastlopen bij het schrijven van een wat langere tekst voor hun werk, op welke manier dan ook?

#1: Nooit goed geleerd

Papers, essays, scripties: als student heb je dergelijke teksten vast wel moeten schrijven. ’t Was vaak een hele klus. Je kreeg dan vaak en hele rits voorwaarden mee: het onderwerp, x aantal pagina’s, bronnenvermelding. Maar hoe je slim die teksten moest bouwen, hoe je je schrijfproces handig kon inrichten, dat werd er dan helaas niet bij verteld…

Komt bij dat de reactie op teksten in menig studietijd en ook in de banen erna vaak niet mals was. Begeleiders of collega’s zien allerlei verbetermogelijkheden: de tekst kan scherper, compacter of grammaticaal correcter. Heel wat professionals ondergingen dit lijdzaam, waardoor er bij heel wat van hen een flinke schaamte en onzekerheid is ontstaan als het gaat om hun schrijfvaardigheden. Ze betrokken deze feedback op zichzelf: “Ik kan niet schrijven”. Terwijl het vrij normaal is dat belangrijke teksten meerdere correctierondes ondergaan.

#2: Valse hoop

Een andere valkuil die ik veel tegenkom, is dat professionals vasthouden aan de valse hoop – al dan niet bewust – dat zij een langere tekst vanuit het niets kunnen opschrijven. Dus wat doen ze? Ze openen een leeg Word-document, nieuwe e-mail en… tja… dan lopen ze vast. Wees eerlijk: als je gaat verbouwen, begin je dan als eerste stap gewoon maar een muurtje eruit te slaan? Nee, een dergelijk complex project vergt voorwerk.

#3: De computer is een vloek

En dan die computer. Hij is voor veel dingen een zegen, maar een vloek bij het beginnen met een complexere tekst. Hij kan zoveel! Knippen, plakken, deleten, backspacen, plaatjes invoegen, vet en cursief, online iets opzoeken, opsommingen maken, mailen, noem maar op. Maar helaas, door in het wilde weg zo neig je er al snel naar om ook alles tegelijk te doen. En helaas, wij zijn gewoon niet de beste multitaskers…

#4: Denkprocessen door elkaar

Een verlengde van deze werkwijze in de computer is dat ons brein overuren maakt. Perfectionist als je bent, wil jij je tekst natuurlijk lekker leesbaar hebben. Gestructureerd. En compact. Maar ook compleet. Correct ook graag. Overtuigend zeker. En natuurlijk begrijpelijk. Eigentijds, JA! Graag een beetje aantrekkelijk; ’t oog wil ook wat. Oh ja, en in een fijne toon. En…

Al deze wensen vragen aandacht. Een apart, eigen denkproces. Doe je dit tegelijk? Dan ontstaat in je brein een soort ‘system error’. Oftewel: het writers block. We hebben onszelf dus een werkwijze aangeleerd om vanuit het niets onze teksten hortend en stotend naar een einde te brengen. Met alle gevolgen van dien: lange, onsamenhangende en vaak onbegrijpelijke teksten. En altijd het gevoel hebben dat de tekst het gewoon nét niet is. Daardoor stop je niet en duurt schrijven langggg.

Wil jij weten welke stappen jij kunt zetten om gestructureerd jouw tekst op te bouwen? Schrijf je in bij m’n gratis webinar ‘Met zelfvertrouwen teksten schrijven voor je werk’!

#X: En dan ook nog…

En last but not least: het kan zijn dat je nog niet alles weet. Je collega’s nog input moeten geven. De schrijfopdracht vrij onduidelijk is (“Zet jij ’t even op papier?”) of dat je zelf ook wat fijne eigenschappen hebt: associatief, creatief, perfectionistisch, dyslexie…

Schrijftips om makkelijker te beginnen met een tekst

Ik zal eerlijk tegen je zijn: ook ik heb het schrijven van dit blog uitgesteld. Maar gelukkig ken ik een vele trucs om mijzelf in de flow van het schrijven te krijgen. Wie weet helpen één of meer van deze tips jou ook om slimmer en makkelijker te beginnen met schrijven. Let op!

#1 Maak het jezelf gemakkelijk

Blokkeer een aaneengesloten periode in je agenda (ochtend, middag of juist de avond) waarop jij het prettigst werkt. Regel voor jezelf vervolgens een fijne plek om te schrijven: thuis, op je werk of zoals ik soms: in een heerlijk hotel aan de rand van mijn woonplaats. En met natuurlijk de juiste sfeermakers: een goeie kop thee of koffie, een glaasje wit of rood en wat (gezond) fingerfood, alles wat jou maar in de schrijfstemming brengt.

#2 Creëer ruimte in je hoofd

Bedenk: de omstandigheden zijn nooit perfect. Er is vaak een belangrijke andere taak, een kind dat aandacht vraagt of een tuin die ook gedaan moet worden. Toch kies jij voor jouw tekst.

Spoor bovendien ondermijnende gedachten op die jou belemmeren om te starten. Vaak zijn ze sluimerend in je hoofd aanwezig met als gevolg dat je niet begint. Door ze bewust op te sporen (“Ik kan niet schrijven…”, “Ze zullen het vast weer niks vinden…” of “Ik schrijf vast weer niet duidelijk genoeg…”, enzovoort) heb je de mogelijkheid ze op waarheid te toetsen en om te buigen naar reëlere varianten. Een gedachte als “Mogelijk schrijf ik niet alles duidelijk, maar dan kunnen ze me vast helpen!” nodigt zeker meer uit om met je tekst te starten.

#3 Start op klad

Of het nu een A4-printpapiertje is, een schrift, kladblok of een leeg flipovervel: alles is beter om mee te starten dan een leeg Word-document of een nieuwe e-mail waarin jij hoopt jouw definitieve tekst vanuit het niets te bouwen. Met een leeg blad en een lekkere pen of stift geef je jezelf vrijheid; vrije ruimte om ongedwongen te kladden en mijmeren over een aantal cruciale onderdelen als basis voor jouw tekst. Wat zou je daar als eerste zoal kunnen opschrijven?

• Mindmap: door alle mogelijke onderwerpen voor je tekst ergens vast te leggen zie je er vaak al een eerste structuur in. Dit is voor mij vaak de beste start om al die associaties die in mijn hoofd zitten eruit te laten stromen. Zo hoef ik niet bang te zijn dat ik iets vergeet wat heel handig werkt als ik later eenmaal echt gaat schrijven.
• IJkpersoon: door een concreet iemand te beschrijven voor wie je deze tekst schrijft, is de kans groter dat je straks in een prettig taalgebruik makkelijker schrijft.
• Planning schrijfproces: welke stappen zijn nodig om jouw tekst tot een goed einde te brengen? Plan deze stappen ook in.

#4 Committeer jezelf

Door anderen te betrekken bij jouw schrijfproces committeer je jezelf aan jouw schrijfambitie. Deze stok achter de deur werkt vaak goed om jezelf als dieseltje in beweging te krijgen. Welke opties heb je?

• Plan een afspraak in met iemand die inhoudelijk betrokken is. Het geeft vaak energie door samen eerste stappen te zetten om je tekst te bouwen. Strategisch is het trouwens ook slim om vooraf iemand te betrekken die ook achter de inhoud moet staan. Overigens kun je natuurlijk ook afspreken met een willekeurig iemand die bereid is met jou mee te denken: ook zeer helpend!
• Prik een moment waarop je iemand het eerste concept overhandigt. Eén van de stappen om een belangrijke tekst te schrijven is er feedback op te vragen. Zodra jij je schrijfproces hebt ingepland, weet je precies wanneer jij je eerste concept af hebt. Vooraf kun je dus inschatten wanneer iemand dit van jou ontvangt. Geef dit alvast bij iemand door, zodat jij dit als stok achter de deur hebt.
• Schakel een schrijfcoach in met wie je samen het schrijfproces van jouw tekst(en) doorloopt. Ik help je natuurlijk graag verder als je zo iemand zoekt.
• Vertel familie en/of vrienden over jouw schrijfambitie. Door hen te laten weten waarover het gaat, wanneer je eraan gaat werken en ook wanneer je het af denkt te hebben, maak jij je deadline harder. Ze zullen vast informeren hoe het met je tekst staat; zo blijft jouw voornemen ‘levend’.

#5 Houd jezelf een worst voor

• Bepaal de waarde van jouw tekst. Door je goed te realiseren waarom deze tekst voor jou, je organisatie of de lezers belangrijk is, voel je echt waarom het goed is eraan te beginnen.
• Stel een fijne beloning in het vooruitzicht. Dit is natuurlijk een klassieker, maar voor velen nog altijd een dankbare manier om iets te doen dat niet vanzelf gebeurt. Zodra jij een schrijfstap hebt gezet of deadline hebt gehaald, heb jij de frisse wandeling, stapeltje stroopwafels of aflevering van je favoriete serie echt verdiend!

Ik hoop dat je hiermee bent geïnspireerd om voortaan makkelijker jouw schrijfproces op gang te krijgen en in de schrijfflow te komen. Heb jij nog een slimme truc om met het schrijven van een tekst te beginnen? Schrijf hem gerust in een reactie hieronder.

Veel schrijfplezier!

Esther

PS Wil jij jouw schrijfdilemma graag eens met mij bespreken? Plan dan gerust ZELF een belafspraak in: gratis, vrijblijvend en altijd helpend!